زِیر قُبَّه

به اشتراک گذاشتن
برچسب ها

نویسنده: – مهران موزونی (وبلاگ دیسون)

یکی از دوستان شاعری که به واسطه ی مهندس مه لقای عزیز، افتخار آشنایی را ایشان یافته ام آقای منوچهر پورعبدی است.

او شاعری دسفیلی گوی و تواناست.

چندی پیش در محضرشان بودم که جناب پورعبدی روح بنده را با شعری بسیار زیبا و نوستالژیک بنام «زیر قُبَّه» نوازش دادند.

او در انتهای شعرش چند بیتی در مورد شهدای دسفیل نیز ادای دین کرده بود.

جسارت کرده و خدمتشان پیشنهاد دادم که :

خیلی خوب است که در شعر به زیبایی و در خصوص اسامی محلی سواحل دز، یادی از شهدایمان کرده اید، اما آیا میتوان به جای افزودن کلیشه ای ابیات مربوط به شهدا در انتهای شعر، به گونه ای از آن ارواح ملکوتی یاد کرد که یاد و خاطره ی زندگی معمولی شهدا برای شنونده تداعی گردد؟ هرچه باشد ما با آن خونین کفنان در سواحل دز زندگی کرده ایم. چرا نباید اشعارمان متبلور زندگی عادی آنان باشد؟ چرا باید دائما شهدا را دست نیافتنی و آنکارد شده و در فاب عکس ببینیم؟

استاد پورعبدی از این پیشنهاد استقبال کرده و کریمانه انتهای شعر را ویرایشی زدند که حقیقتاً به دل نشست.

جا دارد از این همشهری فرهیخته و متواضع تشکر ویژه داشته باشم.

ممنون استاد…ممنون.

***
دز22
منوچهر پورعبدی : سلام بر دوسون دیسون
مثنوی ذیل را تقدیم می کنم به روح متعالی شهدای جنگ تحمیلی بالاخص شهدای دسفیل.

زِیر قُبَّه

ورق زَم یَکته آلبومِ قدیمَه
زَمون کُچکیُم چی فیلمِی اومَه

چه دُورونِ، دلامون شاد و خندون
نه فکر اُو بیدیم نه مِی غمِ نون

اَ زیر پُلِ قدیم، دوسونِ دلبند
بِ رفتِیم پاپتی تا زیر روبند

نفهمیدِیم، اَ بس شور داش دلامون
که قلاب ریز بیِسَّ کف پاهامون

تیوپ سر شونُ و شومی زیر کِلامون
لُغُز، داسون، مَتل، نَقل لبامون

اَ عفتو لارمون لف گوش برشته
بخندسِیم وَرِ اقبال سُخته

رفیقون تا بِ زیر قُبَب رسیدن
مَرِسی سایه ی طوبانَ دیدِن

عجب اُوِی چه دِلکَش سایَه بونِی
نبید زیر قُبَّه اَ گرما نشونِی

اَ وَر بندِ کلک پی یَک بِ زِیم اُو
اَ غم آزاد بیدیم، لف اُوُ و عفتو

رفیقون یَک بِ یَک بِی جنگِ دعوا
مخاسن تا رووِن سر بونِ رعنا

لفِ موهی چِنَق، می اُوِ مَندو
اَ بالا خیزِ کوردن تا جِهِن اُو

غمانَ پی خمون زیر اُو بِ بوردِیم
ندوری، فَقرَه می اُو دفنِ کوردِیم

زمین بید، دلخوشی بید، آسُمون بید
زمونَه یه کَلوم می مُشتمون بید

اَ بونِ قاطرون، بَچونِ گفتر
بِ جسِّن شکلِ مُچَّه یا لفِ سَر

به لُرکش تاب رسیدیم گُسنَمون بید
سوچارتا شومی لُق مِی نونمون بید

اَ لرکش تا پُسِنجون دَس شِنووی
پسنجون تا حریسی سرزِنُو وی

کُتی سَر بَمبُلی مَندی بِ وَندِیم
اَ اونچون تا او دس اُو گَم بِ کندیم

به حوضولِه حسن بَق مثل مُویی
زنون اونچون بِ وَندن سر زنووی

اَ آمحمود بِ رفتیم دردراقا
اَ اونچون مقصد بعدی سُ تافا

سُ تافا گفتن و مَسی شنیدن
شنیدن کی بود مانند دیدن

س تافا کَمشه گو امواج سِتَّه
خدا دونه که چن تا بچه کشته

چِنو گَردو و اُو مِی هَم بِ پِیچِس
که نوح ناخداهم زَلَشَب بِس

س تافا مَسیه غداره بسه
ای گرگ خیلِی اَ دوسونمون گَسَه

لفِ کُشتی گری بید گُربُروزَه
حریفی کو که اَ فناش گُروزَه

اَ باراَندازُ و سالتو زیر یَه خَم
حریف بِی نوا جونب وَند همو دم

اَ سر شاخ و دوخم تا فن فیتو
نَ افتید اَ قلم فنی اَی مِندو

به دنیا هر شگردی هر کَ دونَه
مجو فنی که ای قُردُل ندونه

حریفش اَر یلی بید مثل رستم
ب کوردش مَنده و هِرنیده یه دم

به دنیا هر کَ هر فنی که دونَه
بَدَلشه غیر ممکن بید ندونه

اَیان هر وَخ که نوم او میایَه
دلم اَ ترس مخو اَ جا درایَه

اَ جامَعقاسم و تهرون و دوشلاق
دووه، بالارو و چیتای جاباغ

کنار جوجِلَه چَکی زنونَه
غریب اُفتیده نومش ای زمونَه

ای جاها اَر چه ایسون بی نشونن
ولی بچونِ سراُو کلَّ دونِن
polghadim

فقط یاد او روزا موندَه ایسون
نَ وا یادمون رووه یاد شهیدون

قلم تا اومه می بحث شهیدون
هنا پر بیسَه عطرش مینِ دیسون

ای کارانَب که کوردیم حظِّ بُوردِیم
ندونسِیم که مشقِ رزمِ کُوردِیم

ندونِسیم رفیقونمون فرشتِن
ندونِسیم که همسایه ی بهشتن

کی فکرِ کورد علیِّ مه لقامون
کنَ کرخه اَ خینش بحر هامون

کی دونس عب رضا اَنداوَه روزا
مَنَه بی سر تنش می خاک و رملا

کی دونِس بید، مجیدعلی خُدویی
بووَه می شهر بستان کربِلویی

نَ آیه خونشون جز مشت خاکی
ن آیه شهرمون جز قل پلاکی

کی دونس بید سعید مظلوم بچون
یه روزی وا بووه خورشید مجنون

کی دونس بید حمید مِی سِنِّ شونزَه
صُبا کارِی ب کنه دِشمِن گروزَه

کنَه دسفیلَه اَ اهریمِنون پاک
خودش لف برگِ گُل اُفته سرِ خاک

اَ سی محسن نداشته کس ای پندار
که جونبوزی کُنَه می کربلا چار

ای روخونه شناسنومه اُمونه
ای اُو نورِ تیا دسفیلیونه

حریسی اسم دوسونمون دونه
حکایتشونَ تافِ اُو بِخونَه

س تافانَب که بینی بیقراره
اَ دلتنگی بچون غصَه دارَه

اگر مَسی ایطور وحشی بیسه
اَمونش اَ غمِ یارون بُرسَّه

حمید سر مُچَّه وَندَه مِی ای رعنا
حسین عفتو گرفته مِی ای چیتا

سعید دَس شُندَه می لرکش یَه روزی
مجید می اُو پِرِسَه بُنگُ روزِی

سُ بَرِ جِسم مردم مَر اَ اُو نِی؟
مگر زِندی و روزیمون اَ اُو نِی؟

اَ سینَش اُووَ مِزنیدِیمَ هر روز
به عَرساش دردَ تَکنیدِیمَه هر روز

حقیقت مار اَصلیمون ای اُووَ
ولی نعمت همه جونمون ای اُووَ

خدایا حرمتِ خینِ شهیدون
مَهِل تا دیر کُنِن مارَ اَ بَچون

خداوندا به حقِ چار وهشتت
شهیدونمون جا دِ مِی بهشتت

رَسون ورمون دِگَ صاحب زمونَه
تو اُودونخونَه کُن دسفیلیونه

دز23
یاد و خاطره ی دوستان فقید وشهیدمان :

علیرضا مه لقا

حمید مشکی زاده

عبدالمجید خدایی نجار

سعید عبدی

محمدحسین کلاغ زاده

محمدعلی افروشه

باقر گندمخوار

سید مهدی غفاری زارع

سیدمحسن زرنگ زاده

محمدحسین پورکاوه

عبدالرضا انداوه

و منصور سعادتبخش

گرامی باد.

منوچهر پورعبدی

یکم آبانماه 1392

========
009-31__full
کلمه ها و ترکیب های تازه

1) زیر قُبَّه (zeir ghobbah) : منظور از قبه همان گنبد و بارگاه آقا سید علی رودبند است و زیر قبه منظور بخشی عمیق و آرام از رودخانه ی دز در شهر دسفیل است.

2) کُچکی (kochka) : کوچکی، کودکی

3) قُلّاب رِیز (ghollab reiz) : پر از تاوَل

4) تیوپ : هنوز هم در دزفول استفاده از تیوپ های دست دوم خودروهای سنگین را باد کرده و غالباً با طناب به شکلی بیضی درآورده و روی آب شناور نموده و سواری می خورند.

5) شون : شانه، کتف

6) شومی : هندوانه

7) لُغُز : شوخی، جوک، طنز

8) داسون : داستان

9) مَتَل : قصه

10) عَفتو : آفتاب

11) لار : بدن

12) لِف : مانند، شبیه

13) موهی چِنَق (moyee chenagh) : نوعی مرغ ماهی خوار ظریف که در ارتفاع حدودا 5 متری آب ثابت شده و پس از یافتن ماهی و هدف گیری به درون آب شیرجه زده و ماهی را شکار میکند.

14) مَندو (mandow) : ماندآب

15) بونِ قاطرون(boone ghateroon) : مکانی در حاشیه رود دز

16) گَفتَر : بزرگتر، ارشد

17) لُرکُش(lorkosh) : مکانی در حاشیه رود دز

18) شومی لُق : هندوانه ی بسیار رسیده و نزدیک به گندیده شدن

19) پُسِنجون(posenjoon) : مکانی در حاشیه رود دز

20) حریسی : مکانی در حاشیه رود دز

21) سرزِنُو وی(sar zenowvi) : شنای زیرآبی

22) بَمبُلی(bamboli) : مکانی در حاشیه رود دز

23) مَندی : خستگی

24) گَم(gam) : شیطنت ها و آزارهای کودکانه

25) حوضولِه حسن بَق(howzooleye hasan bagh) : مکانی در حاشیه رود دز ( این قسمت از رودخانه که حدود 30 متر پایین تر از دردراقا قرار داشت جریان رودخانه انحرافی کوچک و آرام به درون حوضچه مانندی داشت که خطر شنا کردن برای زنان و کودکان را کاهش میداد. صخره های «جُو حسن بق» به گونه ای بود که خانمها مضاف بر داشتن حجاب کامل، تقریبا احساس پوشیدگی و امنیت بیشتری برای شنا داشتند. «جُو» منظور جوی است. فلسفه ی نام حسن را نمی دانم. اما «بَق» بیشتر به ابدال شده ی «بَک» میخورد که شاید این شخصیت حسن یک بَک بوده باشد و حسن بک اطلاق به یک سرکرده یا خان کوچک باشد.

اما داستانی نیز وجود دارد که همان «بق» را تایید میکند که به معنای قورباغه است.

ابوی تعریف میکردند که در یکی از سفرهای نادرشاه به دزفول، شبی در حدفاصل جُوحسن بق و دردراقا و روی یکی از صُفه ها میخوابد.

صدای زیاد قورباغه های جوحسن بق آزارش میدهد و به میرزامهدی خان(مباشر یا ندیمش) فرمان به حل موضوع میدهد.

میرزا دستور به کشتن یک گوسفند و باد کردن روده های حیوان و انداختن آن در جوحسن بق میکند، قورباغه ها فورا ساکت می شوند.

شاه می پرسد : چه شد؟

میرزا میگوید : قبله ی عالم، اکنون از ترس مارهایی که به جانشان انداخته ام تا صبح ساکت اند.آسوده بخوابید.

26) دردراقا(dar daragha) : مکانی در حاشیه رود دز ( درست روبروی ساختمان روناش فعلی)

27) سُ تافا (sotafa) : مکانی در حاشیه رود دز (زیر پل شریعتی)

28) مَسی : به معنای «مستی» است اما در اینجا نام امواج وحشی و خروشان زیر پل شریعتی دزفول است

29) گَردو(gardow) : گردآب

30) زَلَشَب(zalashab) : زهره اش را

31) غداره(ghadaara) : قداره

32) گَسَه(gasa) : گاز گرفته

33) گُربُروزَه(gorborooza) : گربه ی کوچک

34) گُروزَه(gorooza) : فرار کند

35) قُردُل : قلدر

36) هِرنیده(hernidah) : از نفس افتاده

37) جامَع قاسم(jaama ghasom) : مکانی در حاشیه رود دز

38) دوشلاق(doshlaagh) : مکانی در حاشیه رود دز (شاعر روی حرف شین برای درست بودن وزن مصراع، سکون گذاشته است در حالیکه زیر شین یک کسره دارد فلذا صحیح آن doshelaagh است.)

39) دووه(dooa) : مکانی در حاشیه رود دز

40) بالارو(balaroo) : مکانی در حاشیه رود دز

41) چیتای جاباغ : مکانی در حاشیه رود دز(چیتا=مزرعه)

42) جوجِلَه : جوی کوچک

43) چَکی زنونه : مکانی در حاشیه رود دز

44) سراُو : سرآب (منظور کنار رودخانه ی دز است)

45) قَل : تکه

46) تیا : چشمها

47) سر مُچَّه : یک مدل شیرجه ی دزفولی است که به قصد پرتاب کردن آب به هواست. پس از پرش، بدن را حالت تاشدگی درآورده و به محض فرو رفتن سر در آب بدن را باز می کنند تا شکم و سینه موجب پرتاب آب رودخانه به ارتفاع دو تا سه متر شود.

48) عَرساش : اشکهایش

49) تَکنیدِیمَه(taknideima) : تکانده ایم

50) اُودونخونَه : خانه آبادانی

دیدگاهتان را بنویسید :

نام

پست الکترونیک

وب سایت

XHTML: شما می توانید از این برچسب های HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

کد امنیتی *